Zimna Dziura – jaskinia w Beskidzie Wyspowym

Zimna Dziura – jaskinia w Beskidzie Wyspowym, na północnym stoku Szczebla. Znajduje się na obszarze Lasów Państwowych. Jest jaskinią osuwiskową, powstałą w piaskowcu magurskim. Położona jest przy szlaku turystycznym z Lubnia do Kasinki Małej i jest łatwo dostępna dla turystów. Znajduje się na wysokości 655 m n.p.m., otwór wejściowy ma rozmiary 3 × 4 m. Pochyłe wejście prowadzi do komory głównej o długości do 6 m i szerokości do 3 m. Dno tej komory znajduje się na głębokości ok. 5m. Od komory tej prowadzą jeszcze 3 boczne, ciasne szczeliny. Długość korytarzy (w większości trudnodostępnych) wynosi około 25 metrów.

W jaskini panuje temperatura niższa o kilka lub kilkanaście stopni od temperatury na zewnątrz. Zdarzają się lata, że lód zalega w jaskini do okresu lata kalendarzowego. Np. w czerwcu 1931 r. napotkano w jaskini znaczne jeszcze ilości lodu. Niska temperatura w jaskini spowodowana jest jej ukształtowaniem. Brak przewiewu i kształt jaskini (opadający, od wejścia w kierunku końca jaskini) sprzyja zaleganiu zimnego powietrza. Wymiana powietrza z otoczeniem zachodzi (na większą skalę) wtedy, kiedy na zewnątrz jest zimniej niż w jaskini. Wówczas zimne powietrze opada do jaskini, ochładzając ją.

Podpisy w końcowej sali wskazują, że jaskinia była znana już w 1863 r. W 1835 r. był w niej znany geolog Ludwik Zejszner. Po raz pierwszy opisał ją G. Ossowski w 1882 r. (pod nazwą Jaskinia w Lubniu). Miejscowej ludności znana była od dawna, o czym świadczy legenda:

„W tej stronie pasła bydło dziewczyna z osiedla Od Chowańca w Kasince. Zauważyła, że od stada często oddzielał się byk i uciekał do jaskini. Za radą ojca uwiązała mu u ogona nitkę, a trzymając kłębek w dłoni dostała się do wnętrza. Ujrzała tam swojego byka wylizującego sól z wielkiego koryta. Jakieś osoby pozwoliły jej nagarnąć do podołka pieniędzy z innego koryta, ale tylko raz i zaraz potem szybko odejść bez oglądania się. Dziewczyna przekroczyła próg i oglądnęła się. W tym momencie urwało jej piętę, a zebrany skarb przepadł. Wyszła na światło dzienne kaleką, a byk nie wrócił już nigdy…” (Władysław Maciejczak, „Beskid Wyspowy, przewodnik”).

Szlak turystyczny

– z Lubnia obok Zimnej Dziury przez Mały Szczebel i Szczebel do Kasinki Małej. Czas dojścia z Lubnia do jaskini wynosi ok. 1 godz.